Genel Yapı Çelikleri

ÇEKME DAYANIMINA GÖRE İFADE EDİLEN YAPI ÇELİKLERİ

Çekme dayanımına göre ifade edilen yapı çelikleri, öncelikli olarak çekme gerilmeleri ve akma sınırı değerleri dikkate alınan, çelik konstrüksiyon, köprü yapımı, basınçlı kap ve donanımları, taşıt imalatı ve makine konstrüksiyonlarında kullanılmak üzere tercih edilir.

Bu çelikler genellikle alaşımsız çelik olarak tanımlanır, mekanik özellikler daha çok  karbon miktarına bağımlıdır fakat başta azot ve fosfor olmak üzere, üretim hammaddelerinden ve üretim şekillerinden kaynaklanan mangan, silisyum, bakır ve kükürt elementleri de oldukça etkilidir.

Genel yapı çelikleri kalite gruplarına göre sınıflandırılırlar. Standartlarda yapılan yeni düzenlemeler sonucunda;
1. kalite grubuna yalnızca St 33 çeliği verilmektedir. St 33 çeliğinde kimyasal analiz değerleri verilmez, üretim yöntemi ve döküm tarzı serbest bırakılmıştır. Denilebilir ki; 1. kalite grubundaki çelikler itinalı şekilde ergitilmezler.

2. kalite grubundaki çelikler, en fazla % 0.050 P ve % 0.050 S içerirler ve daha çok kaynak konstrüksiyonlarında tercih edilirler. Silisyum ve mangan miktarı da belirlenmiştir.  Fe 37 çeliği *kaynar, **sakin dökülmüş veya ***yarı sakin dökülmüş olarak dökülebilir. Fe 44, Fe 50, Fe 60 ve Fe 70 çelikleri mutlaka sakin ya da yarı sakin dökülürler.

3. kalite grubundaki çelikler ****yaşlanmaya dayanıklı ve ince taneli çelik olarak, özellikle sakinleştirilerek dökülürler. Fosfor ve kükürt miktarları % 0.040 ile sınırlandırılmıştır. Genellikle 0.020 Al ile deokside edilirler.

Genel yapı çeliklerinin talaşlı şekillendirilmesinde, ağırlıklı olarak daha çok normal tavlı veya soğuk şekillendirilmiş malzeme tercih edilmelidir. Normal tavlama ve  yaklaşık 600...650 °C sıcaklığında uygulanan gerilim giderme tavlamasının dışında, genel yapı çeliklerine ısıl işlem uygulanmaz. Bunun nedeni, yapı içerisinde istenmeyen elementlerin fazla oluşu; bunun neticesinde oluşan kuvvetli çökelmeler ve sertleştirme çatlaklarıdır.

Genel yapı çelikleri, nokta ve makara dikiş kaynağı ile birlikte, direnç kaynağına da uygundur. Fe 60 ve Fe 70 çelikleri, kaynaktan sonra yavaş soğutulmalı veya derhal tavlanmalıdır. Eğer çeliklerdeki karbon miktarı % 0.2 den az ise diğer pres kaynağı yöntemleri de kullanılabilir.

 * Kaynar dökülmüş çelik, erimiş çelikte bulunan demir oksidin çeliğin kalıpta katılaşması sırasında içindeki karbonun bir kısmı ile birleşip, karbon monoksit teşkil ederek dokusunda gaz habbecikleri etkisi gösteren ve genellikle yüzeyinde ince bir ferrit tabakası bulunan çeliktir.
** Sakin dökülmüş çelik, kepçede veya kalıpta oksijen bağlayıcı ( deoksidan ) madde kullanılarak erimiş çelikteki demir oksidin oksijeni tamamen alınmış olan çeliktir. ( yapı diğerlerine oranla homojendir )
*** Yarı sakin dökülmüş çelik kepçede ve kalıpta, deoksidan madde kullanılarak erimiş çelikte bulunan demir oksidin oksijeni kısmen alınmış olan çeliktir.
**** Yaşlanmayan çelik, uzun süre bekledikten sonra vurma dayanımı, imal edildiği durumdakine göre çok az değişiklik gösteren çeliktir.

GENEL YAPI ÇELİKLERİ VE BİLEŞİMLERİ
	Malz. No.	DIN (Eski)	DIN (Yeni)	SAE / AISI	DEOKSİDASYON	ISIL	KİMYASAL BİLEŞİM  ( max % ağırlık )
					ŞEKLİ	İŞLEM	C	MNmax	Pmax	Smax	Nmax	Almax
	1.0035	St 33	S185	-	-	U,N	-		-	-	-	-
	1.0037	St 37-2	S235JR	-	-	U,N	0.17max	1.40max	0.045	0.045	0.009	-
	1.0036	USt 37-2	S235JRG1	A570Gr.33,36	K	U,N	0.17max	1.40max	0.045	0.045	0.007	-
	1.0038	RSt 37-2	S235JRG2	A570Gr.36	S	U,N	0.17max	1.40max	0.045	0.045	0.009	-
	1.0116	St 37-3	S235J2G3	A284Gr.D	SS	U,N	0.17max	1.40max	0.035	0.035	-	0.020
	1.0044	St 44-2	S275JR	A570Gr.40	S	U,N	0.21max	1.50max	0.045	0.045	0.009	-
	1.0144	St 44-3	S275J0	A573Gr.70	SS	U,N	0.20max	1.50max	0.040	0.040	0.009	0.020
	1.0570	St 52-3	S355J0	-	SS	U,N	0.20max	1.60max	0.040	0.040	0.009	0.020
	1.0050	St 50-2	E295	A570Gr.50	S	U,N	0.30ort		0.045	0.045	0.009	-
	1.0060	St 60-2	E335	-	S	U,N	0.40ort		0.045	0.045	0.009	-
	1.0070	St 70-2	E360	-	S	U,N	0.50ort		0.045	0.045	0.009	-
K - Kaynar Döküm    S - Sakin Döküm    SS - Yarı Sakin Döküm
U - Sıcak Haddelenmiş, Başka İşlem Görmemiş  N - Normal Tavlanmış

 

GENEL YAPI ÇELİKLERİ MEKANİK ÖZELLİKLERİ
	Malz. No.	DIN (ESKİ)	DIN (Yeni)	SAE / AISI	ÇEKME		AKMA					KOPMA UZAMASI
					DAYANIMI		SINIRI					(şekillendirme yönü - dik doğrultu )
					( Mpa )		( ? Mpa  )					( ? %  )
					< 3 mm	? 3 mm	? 16 mm	? 16 mm	? 40 mm	? 63 mm	? 80 mm	? 3 mm	? 40 mm	? 63 mm
						? 100 mm		? 40 mm	? 63 mm	? 80 mm	? 100 mm	? 40 mm	? 63 mm	? 100 mm
	1.0035	St 33	S185	-	310 - 540	290 - 510	185	175	-	-	-	16	-	-
	1.0037	St 37-2	S235JR	-	360 - 510	340 - 470	235	225				26	25	24
	1.0036	USt 37-2	S235JRG1	A570Gr.33,36	360 - 510	340 - 470	235	225	215	215	195	26	25	24
	1.0038	RSt 37-2	S235JRG2	A570Gr.36	360 - 510	340 - 470	235	225	215	215	215	26	25	24
	1.0116	St 37-3	S235J2G3	A284Gr.D	360 - 510	340 - 470	235	225	215	215	215	26	25	24
	1.0044	St 44-2	S275JR	A570Gr.40	430 - 580	410 - 560	275	265	255	245	235	22	21	20
	1.0144	St 44-3	S275J0	A573Gr.70	430 - 580	410 - 560	275	265	255	245	235	22	21	20
	1.0570	St 52-3	S355J0	-	510 - 680	490 - 630	355	345	335	325	315	22	21	20
	1.0050	St 50-2	E295	A570Gr.50	490 - 660	470 - 610	295	285	275	265	255	20	19	18
	1.0060	St 60-2	E335	-	590 - 770	570 - 710	335	325	315	305	295	16	15	14
	1.0070	St 70-2	E360	-	690 - 900	670 - 830	360	355	345	335	325	11	10	9

 

1.1.ÇEKME DAYANIMINA GÖRE İFADE EDİLEN GENEL YAPI ÇELİKLERİ
	Malz. No.	DIN (Eski)	DIN (Yeni)	SAE / AISI	KULLANIM YERLERİ
	1.0035	St 33	S185	-
	1.0037	St 37-2	S235JR	-	İnşaat, sanayi sektöründe, kutu profil, çubuk yapımı ve sıcak haddelenmiş sanayi profilleri yapımında
	1.0036	USt 37-2	S235JRG1	A570Gr.33,36	İnşaat, sanayi sektöründe, kutu profil, çubuk yapımı ve sıcak haddelenmiş sanayi profilleri yapımında
	1.0038	RSt 37-2	S235JRG2	A570Gr.36	İnşaat, sanayi sektöründe, kutu profil, çubuk yapımı ve sıcak haddelenmiş sanayi profilleri yapımında
	1.0116	St 37-3	S235J2G3	A284Gr.D	inşaat sektöründe, düz satıhlı malzemeler, parlaklık istenen malzemeler, dikişli - dikişsiz borular.
	1.0044	St 44-2	S275JR	A570Gr.40	İnşaat ve sanayi sektöründe, yüksek mukavemetli sıcak çekilmiş sanayi profilleri yapımında
	1.0144	St 44-3	S275J0	A573Gr.70	İnşaat ve sanayi sektöründe, yüksek mukavemetli sıcak çekilmiş sanayi profilleri yapımında
	1.0570	St 52-3	S355J0	-	Sanayi ve inşaat sektöründe yüksek mukavemet gerektiren uygulamalarda
	1.0050	St 50-2	E295	A570Gr.50	Daha çok basma gerilimine maruz yüklerde, manivelalar, kalıp ve pres altlıkları imalinde
	1.0060	St 60-2	E335	-	Yüksek mukavemet gerektiren makine elemanları, dişli çarklar vb. uygulamalarda
	1.0070	St 70-2	E360	-	Perçin, özel cıvata kama ve mukavemet gerektiren makine elemanlarında
U: kaynar döküm - R:sakin döküm